Wat doen we? Enkele vragen

​

1. Welke gegevens verzamelen we?

​

Ons doel is om uit verschillende archiefcollecties alle individuele en algemene dossiers te catalogiseren die ons toelaten om de individuele en collectieve parcoursen van de Belgische koloniale metissen in kaart te brengen. Dit moet ons ook in staat stellen om de familiebanden (tussen broers en zussen, afstammingsbanden, etc.), die door de segregationistische praktijken werden uitgewist, te reconstrueren. Daarnaast verzamelen we alle gegevens over de verschillende actoren die een rol gespeeld hebben bij het uitvoeren van deze praktijken: missies en religieuze congregaties, adoptiewerken, administratieve instellingen in België en Afrika, weeshuizen, tehuizen, etc.  

​

De voornaamste archieven die we momenteel verwerken zijn:

• De 10 km strekkende archieven van het “Afrika-Archief”, die momenteel van de FOD Buitenlandse Zaken naar het Rijksarchief worden overgebracht, waarvan een groot aantal fondsen en series de geschiedenis van de koloniale metissen (vermoedelijk) documenteert.

• De dossiers van de vereniging Association Pour La Protection/Promotion des Mûlatres (APPM), die in ARA2 worden bewaard.

• De dossiers van het adoptiewerk Vreugdezaaiers, die bij het Vlaams Centrum voor Adoptie (VCA) worden bewaard.

• De dossiers van de vereniging CMBV/Ruandafonds, welke bij KADOC bewaard worden.
   

Het lopende onderzoek zal meerdere jaren in beslag nemen. We zullen ons bronnenarsenaal beetje bij beetje spijzen naarmate ons onderzoek vordert, namelijk met nieuwe archiefbestanden van de betrokken religieuze congregaties (archieven in België, in Rome en elders in Europa, maar ook in Afrika). De leden van het onderzoeksteam zullen ook getuigenissen verzamelen van metissen en hun familieleden die hun verhaal met ons willen delen. We zullen zo veel mogelijk ruimte voor het uitwisselen van informatie creëren, met inbegrip van stukken uit privé collecties.

​

We zijn steeds bereid om alle aanwijzingen, adviezen en verdere informatie te vernemen die het onderzoek kunnen faciliteren. De expertise en ervaringen van iedereen die een getuige was van deze geschiedenis zijn belangrijk om vooruitgang te boeken en het onderzoek zo goed mogelijk uit te voeren. Daarom verzoeken wij je om jouw advies en inlichtingen met ons te delen op het volgende adres: metis@arch.be. Deze gegevens worden vertrouwelijk behandeld en worden op geen enkel moment met onbevoegde derden gedeeld.

 

​

​

2. Over wie verzamelt het lopende onderzoek gegevens? 

​

Met de term “metissen die uit de kolonisatie zijn voortgekomen” (of « koloniale metissen », een term waarmee sommige leden van de metissen verenigingen naar zichzelf verwijzen) doelen we op elke persoon die tijdens de periode van de Belgische overheersing in Centraal-Afrika geboren is uit een relatie tussen een witte Europese ouder en een zwarte Afrikaanse ouder. De meerderheid van deze metissen is geboren uit een relatie tussen een witte Europese vader en een zwarte Afrikaanse moeder. 

 

We pakken ons onderzoek op een alomvattende en een inclusieve manier aan. Uiteraard sporen we dossiers op van deze metissen die rond de onafhankelijkheid  naar België gebracht werden. Maar we zoeken ook naar gegevens over de metissen die in Afrika bleven, of zij die niet rondom, maar voor of na de onafhankelijkheidsperiode buiten Afrika geplaatst werden. Deze alomvattende en inclusieve aanpak, waarbij we zoveel mogelijk bronnen over de metissen geboren tijdens de Belgische kolonisatie doorlichten, is de beste manier om de denkkaders te vatten die de segregatiepraktijken – waaronder het verplicht overbrengen van metissen vanuit Afrika naar andere oorden – mogelijk maakten.

​

We benadrukken echter dat niet alle gevallen even goed gedocumenteerd zijn. Dit is een gevolg van de diversiteit aan actoren die bij de uitvoer van de segregatiepraktijken betrokken waren en van de toegankelijkheid van de archieven die zij gevormd hebben. We kunnen geen gegevens creëren waar ze niet hebben bestaan, maar we zetten alles in het werk om de beschikbare informatie te repertoriëren en ze toegankelijk te maken voor de metissen en hun nakomelingen die deze wensen in te kijken.

​

​

3. Welke periodes en gebieden bestudeert het lopende onderzoek?

​

Fase 2 van het project, dat een grondige studie van de gerichte segregatie waarvan de metissen het slachtoffer waren zal omvatten, wil de geschiedenis van de metissen in al haar complexiteit begrijpen en verhelderen. Fase 1 zal eveneens met het oog op de voorbereiding van Fase 2 alle gegevens identificeren die op de koloniale metissen betrekking hebben en dit voor de volledige koloniale periode (1885-1962) en voor alle gebieden die onder Belgische koloniaal bestuur vielen (het huidige Congo, Rwanda en Burundi). Het chronologische kader zal worden uitgebreid om ook de metissen die na de onafhankelijkheid zijn geboren, in het bijzonder in de context van ontwikkelingssamenwerking en de Technische Bijstand, in de studie te betrekken.

​

Daarnaast kijken we ook naar de manieren waarop andere Europese koloniale imperia de personen die uit interraciale relaties zijn geboren hebben behandeld. We volgen in dit kader de verschillende studies in andere landen waar personen geboren uit interraciale relaties discriminatoire of segregationistische praktijken hebben moeten ondergaan, en dit binnen of buiten een koloniale context (Canada, Australië, Ierland, Frankrijk, Nederland, etc.). Deze studies inspireren ons ook op het gebied van de oplossingen die reeds in de diverse landen ten voordele van deze groepen werden toegepast, al dan niet als gevolg van deze onderzoeken.

 

​

4. Hoe worden de gegevens verzameld en verwerkt? 

​

We maken gebruik van een speciaal voor het project ontworpen databank om alle koloniale metissen te identificeren. Voor elke persoon wordt een reeks belangrijke gegevens geregistreerd, samen met alle beschikbare bronnen die op deze persoon betrekking hebben, inclusief vind- en bewaarplaats. De databank houdt rekening met mogelijke naamswijzigingen en spellingsvarianten, maar ook met (vermoedelijke of vastgestelde) familiebanden. Daarnaast worden de bewijsdocumenten die tijdens het onderzoek worden opgedolven ingescand en geïndexeerd in de databank.

​

Deze databank zal ook dienen als basis voor de tweede fase van het onderzoeksproject, namelijk het opzetten van een "gedetailleerd historisch onderzoek naar de rol van de burgerlijke en kerkelijke autoriteiten in de manier waarop de metissen werden behandeld tijdens de koloniale periode in Belgisch Congo en Ruanda-Urundi" (art.6). 

​

​

5. Welke gegevens communiceren wij? 

​

Het projectteam zet zich in om de metissen en hun nakomelingen op verzoek informatie te bezorgen over hun dossiers en hun bewaarplaats. De voorwaarden voor het raadplegen van de documenten kunnen verschillen naar gelang de aard van de archieven en de diensten die ze bewaren. Je vindt hier alle raadplegingsmodaliteiten die van kracht zijn in het Rijksarchief. Daarnaast blijven de mogelijkheden tot inzage gebonden aan de beperkingen met betrekking tot de bescherming van de privacy en de verwerking van persoonsgegevens.

​

We bereiden een praktische handleiding voor waarin we informatie delen over de bronnen die we tot nu toe identificeerden, met de adressen van de organisaties waar je deze bronnen kan inkijken, en zo verder. Deze handleiding laat je toe om je weg te vinden in het ingewikkelde kluwen van archieven, om te weten te komen welke archieven voor jou interessante informatie kunnen bevatten, en welke stappen je moet zetten indien je deze archiefstukken wilt inkijken. Je zal deze praktische handleiding in PDF formaat binnenkort kunnen downloaden op de pagina “Praktische handleiding” van de website.

​

​

6. Hoe verzend ik een aanvraag? 

​

Gaandeweg zullen we de begeleiding van diegenen die op zoek zijn naar hun familieleden optimaliseren. In de mate van het mogelijke werken we samen met organisaties die een gelijkaardige begeleiding aanbieden.

​

Op de pagina Een aanvraag insturen vind je een aanvraagformulier. Aan de hand van dit aanvraagformulier kunnen we op een efficiënte manier de informatie verzamelen die voor jou belangrijk is, en jouw dossier in de toekomst opvolgen. Door de aanvragers bepaalde keuze- en informatieopties voor te stellen, willen we vooral de belanghebbende personen begeleiden en de kans op het vinden van relevante informatie maximaliseren. Deze vragen moeten ons ook in staat stellen om zoveel mogelijk gegevens te verzamelen die ons onderzoekswerk en het opsporen van dossiers faciliteren. 

​

Je kan ons, alle leden van het onderzoeksteam, ten alle tijden contacteren via volgend e-mailadres: metis@arch.be.

​

Als je ons contacteert, is het belangrijk om ons de toelating te geven om jouw gegevens te bewaren zodat we later eventueel contact kunnen opnemen in het geval nieuwe informatie opduikt. Het is om deze reden dat we iedereen die een zoekvraag tot ons richt, systematisch vragen om een document waarin men ons deze toestemming verleent, in te vullen en te ondertekenen. Het lopende onderzoek is een werk van lange adem. We dienen kilometers aan archieven te doorzoeken, waarvan sommige niet geïnventariseerd zijn. Het is dus mogelijk dat we in eerste instantie geen informatie over jou en/of je voorouders kunnen lokaliseren. Dit betekent echter niet we deze niet later in het onderzoek kunnen identificeren. Het is daarom van groot belang dat wij de gegevens die je in jouw aanvraag invoert kunnen bewaren (alleen voor intern gebruik en wetenschappelijk onderzoek) en dat je ons toestaat om opnieuw contact met je op te nemen als wij in een later stadium van het onderzoek resultaten vinden.

​

​

7. Wie kan een aanvraag insturen? 

​

Alle metissen, en hun nakomelingen of familieleden, kunnen een zoekvraag tot ons richten. Nadat we deze zoekvraag ontvangen, voeren we gericht onderzoek naar hun persoonlijke geschiedenis in de archieven. We bieden ook opvolging aan indien in een later stadium alsnog nieuwe elementen zouden opduiken. Daarnaast willen we ten dienste staan van iedereen die zich in de problematiek van de segregatie van de koloniale metissen interesseert (onderzoekers, journalisten,...). We proberen in de mate van het mogelijk en met respect voor de privacy elke vraag zo goed mogelijk te beantwoorden. 

​

​

8. Op welke manieren kan je ondersteuning krijgen?

​

Het raadplegen van documenten over je verleden kan een zeer emotioneel geladen en potentieel zenuwslopend proces zijn. Wij hebben vooral wetenschappelijke expertise, in de disciplines geschiedenis, archiefkunde en antropologie. Het bieden van psychologische hulp tijdens iemands zoektocht naar een persoonlijke geschiedenis, behoort niet standaard to onze vaardigheden, en we hebben er bovendien de middelen niet voor. En toch, we dragen elke zoekvraag na aan het hart en behandelen ze stuk voor stuk op de warme en menselijke manier; we onderschatten in geen geval de emotionele lading van een zoektocht naar een persoonlijke geschiedenis of naar familieleden. In Vlaanderen begeleidt sinds 2021 het Afstammingscentrum personen die een zoektocht naar familiebanden aanvangen, in het bijzonder zij die geadopteerd werden, maar ook donorkinderen en metissen die in een opvangtehuis geplaatst werden; het Afstammingscentrum biedt hen psychologische ondersteuning aan. Ook de personen die wij begeleiden tijdens hun zoektocht, kunnen bij het Afstammingscentrum terecht indien ze behoefte hebben aan deze extra psychologische bijstand. Aan Franstalige zijde van het land bestaat dergelijke organisatie tot op heden niet; maar het ACC-Direction de l’Adoption heeft wel de bevoegdheid om mensen te begeleiden tijdens hun zoektocht, en kan dit ook doen voor Franstalige metissen die het wensen.

 

Iedereen blijft natuurlijk vrij om te kiezen voor het autonoom raadplegen van de dossiers die hen aanbelangen, zonder begeleiding. De hierboven vermelde organisaties staan in elk geval paraat om je in deze zoektocht te begeleiden, indien je dat zelf wenst. Wij brengen je graag in contact met deze organisaties en bezorgen hen de referenties van de dossiers die op jou betrekking hebben. Je kan ook zelf contact opnemen met deze instellingen.

​

​

9. Welke gegevens kan je inkijken? 

​

De op Europees vlak geldende “General Data Protection Regulation” (GDPR, of Algemene Verordening Gegevensbescherming, AVG, in het Nederlands), is sinds de wet van 30 juli 2018 eveneens in de Belgische wetgeving in voege. Dit heeft enkele gevolgen voor jouw zoektocht. Je hebt in ieder geval toegang tot de dossiers die op jezelf betrekking hebben, en ook tot de dossiers van derden die zijn overleden. Deze wet verbiedt evenwel de toegang tot persoonsgebonden dossiers die betrekking hebben op derden die (eventueel) nog in leven zijn, zonder dat je hun uitdrukkelijke toestemming hebt. Om deze reden vragen we je, als je jouw broers of zussen al kent, hen deze toestemming te vragen, zodat jullie elkaars persoonsgebonden dossiers kunnen inkijken.

​

Probeer dus in de mate van het mogelijke deze schriftelijke toestemming te verkrijgen voordat je persoonsgebonden dossiers over (nog levende) derden inkijkt. Het is mogelijk dat je de organisatie die de archieven bewaart jou vraagt een “toestemmingsformulier voor het onderzoek” in te vullen. Dit is niet meer dan een formaliteit, waaraan eenieder die een individueel dossier wil inkijken moet voldoen.

​

Als leden van het onderzoeksteam van het “Metissen Resolutie” project, scharen we ons achter de vele onderzoekers en archivarissen die een wijziging van deze wetgeving trachten te bekomen. Inderdaad, deze wetgeving laat ons niet toe uit te voeren wat tot de kern van onze missie behoort: het herstellen van familiebanden, vooral wat broers en zussen betreft.  De parlementsleden die behoren tot de Bijzondere Commissie Congo legden de vraag tot aanpassing van deze wet voor aan de bevoegde staatssecretaris.  De herziening van de wet van 18 juli 2018 is momenteel in behandeling, en we zijn hoopvol dat bij deze gelegenheid een vrijstelling voor onderzoek met van humanitaire aard zal worden toegekend. Dit zal ons toelaten om de missie in het kader van het “Metissen-Resolutie” project, in zijn geheel te volbrengen, het herstellen van familiebanden inbegrepen.   

​

​

10. Wat doen wij met de gegevens die je ons bezorgt? 

​

Om het onderzoek en de identificatie van documenten en gegevens die op jou betrekking hebben zoveel mogelijk te faciliteren, moedigen we je aan om het maximum aan relevante gegevens met ons te delen. Wij garanderen de confidentialiteit van de gegevens die je ons over zowel jouw eigen verhaal als dat van je dierbaren bezorgt. We behandelen deze gegevens in overeenstemming met de wetgeving in voege betreffende bescherming van persoonsgegevens. Om de wetenschappelijke onderzoeksdoelstellingen van het project zo goed mogelijk te kunnen dienen, worden deze gegevens na expliciete toestemming opgenomen in een databank, die uitsluitend voor intern gebruik wordt benut. Deze databank dient in de eerste plaats als opslagplaats van de bronnen en gegevens die het projectteam voor elke geïdentificeerde metis persoon heeft gecompileerd. De verkregen gegevens zullen vertrouwelijk worden behandeld in overeenstemming met de wetgeving inzake de verwerking van persoonsgegevens. In geen geval zullen deze zonder de uitdrukkelijke toestemming van de betrokken persoon aan onbevoegde derden worden overgemaakt. 

​

Deze databank wordt niet online gepubliceerd en de persoonlijke gegevens die erin zijn opgenomen worden niet naar derden gecommuniceerd. De databank mag uitsluitend worden gebruikt om het lopende project en het wetenschappelijk onderzoek naar de problematiek van de Belgische koloniale metissen te bevorderen. 

​

​

11. Zijn wij bevoegd inzake herstelbetalingen, naturalisaties, visa, akten van de burgerlijke stand, verkrijgen van de nationaliteit of eventuele financiële compensaties? 

​

Neen. De opdracht van het projectteam is uitsluitend wetenschappelijk van aard, hoewel we steeds rekening houden met de menselijke en persoonlijke aspecten van deze materie. Wij zijn niet gemachtigd of deskundig om alle kwesties met betrekking tot mogelijke financiële herstelbetalingen, compensaties of schadeloosstellingen te behandelen.

​